Australia i Oceania - kontynent obsypany wyspami
Australia i Oceania – powierzchniowo najmniejszy kontynent na naszej planecie plus ponad 7,5 tys. wysp wulkanicznych i koralowych rozsianych po Oceanie Spokojnym. To kraina niezwykle urozmaicona geograficznie – od pustyń po jeziora aż do gór i wulkanów.
To właśnie tu znajduje się podwodna Wielka Rafa Koralowa, szacuje się, ze składa się ona z 3000 raf, w których żyje około 600 gatunków koralowców, 1600 gatunków ryb, 6 gatunków żółwi morskich oraz 30 gatunków wielorybów i delfinów. To największy ekosystem na świecie, widoczny nawet z satelity. W efekcie długiej izolacji od reszty świata (Australia nie posiada granic lądowych z żadnym państwem), występuje tu wiele unikatowych roślin i zwierząt, których nie znajdziemy nigdzie indziej na świecie. Niestety są to często gatunki zagrożone. Działalność człowieka – kłusownictwo, sprowadzanie drapieżników na kontynent czy pozbawianie zwierząt naturalnego domu – wycinanie lasów, zaśmiecanie oceanów – w ogromnej mierze wpływają na zanik pereł tego lądu. W ostatnim czasie kontynent mierzy się z jeszcze większym zagrożeniem. Teraz w rolę seryjnego zabójcy wcielił się ogień. Pożary najczęściej spowodowane suszą i tzw. suchymi piorunami uwolniły do atmosfery miliony ton dwutlenku węgla oraz zabiły około 3 mld zwierząt.
fot. Łukasz Łon
Współcześni ,,zwykli” mieszkańcy Australii to ludzie którzy się nie śpieszą, mają czas na przyjemności i rozrywkę. Lubią się bawić i spędzać czas w gronie znajomych. Nie pozwolą, aby komuś działa się krzywda. Doceniają swój dom, region, kraj.
Większość społeczeństwa świętuje Narodowy Dzień Australii, obchodzony 26 stycznia. Podczas uroczystości możemy zobaczyć pokaz fajerwerków, salwy armatnie, wywieszanie flag narodowych. Bardziej nieoficjalne wydarzenia to imprezy sportowe, społeczne i wręczanie nagród. Dla czarnej ludności – Aborygenów ten dzień jest Dniem Żałoby, ponieważ to wtedy biała ludność najechała kontynent i zniszczyła kulturę oraz tradycję ojców tamtego świata.
Aborygeni
Aborygeni to rdzenna ludność Australii i pobliskich wysp, którzy przybyli na kontynent ok. 125-50 tys. lat temu. Szacuje się, że stanowią 2,5% populacji kontynentu. Niegdyś było to plemię typowo koczownicze, dzisiaj zamieszkują zachodnie słabo zaludnione obszary kraju. To bardzo otwarci ludzie, który wyróżniają się szczególnym szacunkiem do innych. Cenią sobie swoje prawa oraz swobodę.
Ważną częścią ich życia jest śpiew, taniec i muzyka. Podczas corroborees czyli ceremonii plemiennych odtwarza się wydarzenia z przeszłości, właśnie za pomocą pieśni i tańca. Jednym z ichniejszych symboli jest didgeridoo, czyli długa, nawet 1,5 metrowa gałąź np. eukaliptusa, w której termity drążą środek. Taka gałąź jest odpowiednio obrabiana, aby później służyć jako instrument dęty (uznawany za jeden z najstarszych na świecie).
Na pewno nie pomylisz Aborygena z nikim innym, mają bowiem charakterystyczny wygląd. Zaliczani do rasy czarnej, choć niektórzy antropolodzy kuszą się o stwierdzenie, iż jest to inna, nowa rasa – australoidalna. Czekoladowa karnacja, kręcone lub falowane ciemne włosy, szeroki nos i masywne zęby. Religia Aborygenów jest związana z naturą i Ziemią. Wierzą, że wszystkie elementy natury i otaczającego środowiska pochodzą od duchów przodków. Ważną rolę odgrywa dla nich formacja skalna Uluru. Według legendy powstała dzięki dwóm chłopcom, którzy ulepili ją z gliny.
Aborygeni są doskonałymi poliglotami. Gdy światowy kontakt zaczął się rozpowszechniać, naukowcy odkryli 200-300 języków plemiennych, dziś jest ich tylko 70, niestety 50 z nich jest zagrożonych.
Aborygeni słyną ze swojej sztuki. Przyozdabiają obrazy, maski plemienne czy bumerangi (boo-mar-rang, czyli kij, który wraca) za pomocą kropek i znaków. Kolor kropki odpowiada jej znaczeniu – czarna kropka przedstawia Aborygena, czerwona – ziemię, żółta – słońce a niebieska – wodę/niebo. Znaki to małe rysuneczki, symbolicznie przedstawiające jakieś zwierzę, zjawisko bądź uczucie.
Tradycyjne maski dekoracyjne w Nowej Gwinei
Zależnie od regionu tradycyjne maski papuaskie (Papuasi – pierwotni mieszkańcy Nowej Gwinei) mają trochę inne znaczenie. Niektórzy używają ich jako rekwizytów w ramach przedstawień. Postać przebrana w taki kostium automatycznie przybiera cechy ducha związanego z maską. W dolinie Asaro możemy spotkać ,,ludzi błotnych” (tancerze ozdabiają ciało białą glinką). Taniec, który jest główną atrakcją polega na pokazaniu duchów dżungli. Tancerze używają masek uzbrojonych w kły dzika, gałęzie, łuki, strzały. Barwna choreografia pełna jest szaleńczych, nieokiełznanych ruchów.
Maski gwinejskie przynależą także do sfery sakrum. Tradycyjnie przypisywano im szczególne znaczenie. Składano im w ofierze mięso, owoce czy warzywa, aby prosić duchy w nich zamieszkujące o spokój w życiu rodzinnym i na wojnie.
Szczególnie ważną rolę odgrywały w ceremonii przejścia chłopca w mężczyznę. Młodzież, aby otrzymać status dorosłego, musiała wtajemniczyć się w prawa i obowiązki, poznać najbardziej strzeżone tajemnice, mity i wierzenia danego plemienia, a także nauczyć się nawiązywać kontakt z istotami nadprzyrodzonymi. Zamaskowane postaci z rózgą w ręku, symbolizują złe duchy, które karzą młodego i wymierzają baty – ich ilość jest związana z posłuszeństwem kandydata.
fot. Łukasz Łon
Jeśli odwiedzisz kiedyś te odległe tereny, może nauczysz się surfować, rzucać bumerangiem lub nawet skusisz się na tatuaż charakterystyczny dla mieszkańców danej wyspy. Może będzie Ci dane pooddychać najczystszym na świecie tasmańskim powietrzem, zobaczyć koalę, kangura bądź wombata, uważaj jednak na jadowite węże i pająki – jest ich tam całe mnóstwo.
Nie przejmuj się, jeśli Aborygen podczas rozmowy odwraca od Ciebie wzrok, to według niego wyraz szacunku. Poczuj tan klimat – naprawdę serdecznych i wyluzowanych ludzi.
Nie dziw się jeśli Australijczyk przywita się szerokim uśmiechem i mocnym uściskiem. Również się uśmiechnij i pozdrów go słowami good day!
Koniec rozdziału trzeciego.
Autorka: Sylwia Markiewicz
